Texniki və bədii xüsusiyyətlərinə görə Azərbaycanın xovlu və xovsuz xalçalarını aşağıdakı dörd tipə bölmək olar:

1. “Quba-Şirvan”
2. “Gəncə- Qazax”
3. “Qarabağ”
4. “Təbriz”

“Quba-Şirvan” tipi

Quba-Şirvan xalça tipinə aid olan bu üç qrupun (Quba, Şirvan, Bakı) texnologiyasının oxşarlığına baxmayaraq xalçaların naxışları bir- birindən fərqlənir. Quba və Bakı xalçalarına nisbətən Şirvan xalçalarında insan, heyvan təsvirlərinə, məişət əşyları və şərti elmentlərin təsvirinə daha tez-tez rast gəlmək olar. Quba – Şirvan növlü xalçalarda bəzi haşiyə ornamentlərində memarlıq ornamentlərinə də təsadüf olunur, xalçalar  əsasən zəngin və mürəkkəb çeşnilərə, ahəngdar, ağır rənglərə malikdir. Tipin  xalçaları sıx, yumşaq və qısa xovlu, ilmə hündürlüyü 3mm-dən 6mm-dək olur.

“Quba-Şirvan” tipli xalçalar üç qrupa bölünür.

Quba qrupu

• Quba. Burada toxunan “Köhnə Quba”, “Quba”, “Alpan”, “Xırdagülçiçi”, “Alçaqgülçiçi” xalçaları və Quba sumaxları böyük şöhrət qazanmışdır.
• Dəvəçi. Dəvəçidə toxunan “Qaraqaşlı”, “Şahnəzərli”, “Mollakamallı”, “Ləçədi”, “Biliçi”, “Pirəbədil”, “Çarax”, “Uqah” məşhurdur.
• Qonaqkənd. Bu rayonda “Orduc”, “Afurca”, “Yerfi”, “Qımıl”, “Çek”, “Qırız”, “Çimi”, “Xaşı”, “Qonaqkənd”, “Arslan”, “Xan”, “Sallamasöyüd” xalça kompazisiyaları geniş yayılmışdır.

Şamaxı qrupu

• Burada “Şirvan”, “Şamaxı”, “Qabıstan”, “Ərciman” və “İsrafil” xalçalar geniş yayılıb.

Mərəzə

• “Mərəzə”, “Nabur”, “Çuxanlı”, “Cığırlı” və “Çəmçəmli” xalçaları daha çox istifadə olunur.

Ağsu

• Burada “Biço”, “Qəşəd”, “Pirhəsənli” xalçaları məşhurdur.

Kürdəmir

• Burada əsas etribarilə “Kürdəmir”, “Şilyan”, “Sor-sor” xalçaları toxunur.

Qazıməmməd

• Buranın “Hacıqabul”, “Şirəlibəy” xalçaları, həmçinin palaz və kilimləri geniş şöhrət qazanmışdır. “Şəki”, “Zaqatala”, “Balakən”, və bədii texniki xüsusiyyətlərinə görə Şirvan xalçalarına oxşayan “Qəbələ”, “Salyan” xalçaları da həmin qrupa aiddir.

Bakı – Abşeron qrupu

Bu qrupa aşağıdakı rayonların xalçaları daxildir.

Abşeron yarımadası

• “Bakı”, “Xiləbuta”, “Xiləəfşan”, “Suraxanı”, “Novxanı”, “Görədil”, “Qala”, “Fatmayı”, xalçaları geniş yayılıb.

Xızı

• Bu rayonda “Fındığan”, “Qədi” xalçalarını həmçinin burada istehsal olunan zililəri göstərmək olar.

“Gəncə- Qazax” tipli xalçalar

Texniki cəhətdən oxşarlıqlarına baxmayaraq Gəncə-Qazax tipli xalçalar öz bədii xsusiyyətlərinə və ölçülərinə görə fərqlənir. Gəncə xalçalarının ornamentləri Qazax xalçalarının ornamentlərinə nisbətən mürəkkəbdir. Qazax xalçaları Gəncə xalçalarından xeyli dərəcədə böyük olur. Gəncə-Qazax xalçaları əsasən 3 kv.m-dən 10kv.m-dək olur. Bəzən bu rayonlarda Qarabağ və İran Azərbaycanı üçün səciyyəvi olan “xəli gəbə dəsti”nə, yəni xalça dəstinə rast gəlmək olur. Gəncə- Qazax tipli xalçaların kompozisiyası əsas etibarı ilə daha sadə, ornament elementləri isə Quba – Şirvan növlü xalçalara nisbətən daha həndəsi olur. Rəng xüsusiyyətlərinə gəldikdə isə demək olar ki, Gəncə- Qazax xalçalarında sarı, yaşıl, narıncı rənglərə daha tez-tez rast gəlinir. Qazax xalçalarında ilmələr “qullabi ilmə” və “dolma ilmə” üsulu ilə vurulur, ilmələri sıx deyil, amma hündür olur, orta ölçülü həmin xalçalar öz möhkəmliyi ilə fərqlənir. Gəncə-Qazax tipli xalçalarda ilmənin hündürlüyü 6mm-dən 12mm-dək olur.

Gəncə-Qazax tipli xalçalar iki qrupa bölünür.

Gəncə qrupu

• Bu qrupa aşağıdakı rayonların xalçaları daxildir: Gəncə. Bu zonada “Gəncə”, “Qədim Gəncə”, və “Samux” xalçaları geniş yayılıb.

Goranboy

• Burada“Çaylı”, “Şadlı”, “Fəxralı” xalçaları məşhurdur. Gədəbəy. Bu rayonda “Gədəbəy” və “Çıraqlı”, Azərbaycanın qərbində Çaykənddə və Gölkənddə istehsal olunan “Qaraqoyunlu” xalçaları da bu qrupa daxildir.

Qazax qrupu

Qazax

• Xovlu xalçalardan burada “Qazax”, “Salahlı”, “Şıxlı”, “Kəmərli”, “Dəmirçilər”, “Qaymaqlı”, “Göyçəli”, “Öysüzlü”, “Dağkəsəmən” xalçalaları, xovsuz xalçalardan vərni və zililər geniş yayılmışdır.

Borçalı

• Gürcüstan respublikasının azərbaycanlılar yaşayan ərazilərdə geniş yayılmış xalçalara misal olaraq “Borçalı”, “Qarayazı”, “Qaçağan”, “Qaraçöp” və “Qaraqoyunlu”xalçalarının misal göstərmək lazımdır.

“Qarabağ” tipli xalçalar

Qarabağ xalçaları kompozisiyaların müxtəlifliyi, həndəsi və nəbati elementləri ilə fərqlənir. Qarabağda “Xəli-gəbə” dəsti xalça komplekti geniş yayılmışdır. Qarabağ xalçaları başqa tipli xalçalara nisbətdə daha böyük olurlar. Burada aadətən 2-20 kv.m ölçülü xalçalar istehsal olunur. Bu xalçalarda ilmələrin hündürlüyü 6-10 mm-ə qədərdir. Qarabağ tipli xalçaların kompozisiyası Gəncə-Qazax tipli xalçaların kompozisiyasına nisbətən daha mürəkkəb olur. Qeyd edildiyi kimi, Qarabağ xalçalarında ən çox həndəsiləşmiş nəbati ornamentlərə rast rast gəlinir. Qarabağ xalçalarında ən çox qızılı sarı, qırmızı, al qırmızı, palıdı və çəhrayı rənglərdən istifadə olunur. Qarabağ xalçaları “qullabi ilmə” üsulu ilə toxunur. Onların əksəriyyəti iri və uzun olur. Qarabağ xalçalarında ilmələr orta və az sıxlığa malik olsa da, bu xalçalar xeyli möhkəmliyi və qalınlığı ilə fərqlənir. Qarabağ xalçaları bədi xüsusiyyətlər və toxunma üsuluna görə Təbriz xalçalarına bənzəyir.

Qarabağ tipli xalçalar üç  qrupa bölünür

Qarabağ qrupu

Bərdə

• Bu rayon “Bərdə”, “Xanqərvənd”, “Aran”, “Qoça”, “Çələbi”, “Buynuz”, “Dəryanur”, “Açma-yumma”, “Şabalıd buta”, “Balıq” xalçaları həmçinin şəddə, vərni, zililəri ilə məşhurdur. Qoca sənətkarlar həmin qrupa aid olan xalçalara Aran xalçaları deyirdilər. Texniki və bədii xüsusiyyətlərinin oxşarlığına görə Naxçıvan xalçası da bu qrupa aid edirlir.

Ağcabədi

• Bu rayonda xovlu xalçalardan “Ləmbəran”, “Qarabağ”, “Xantirmə”, xovsuz xalçalardan isə çeçim geniş yayılmışdır.

Şuşa qrupu

Bu qrupa geniş şöhrət qazanmış “Malıbəyli”, “Ləmpə”, “Bağçadagüllər”, “Saxsıdagüllər”, “Bulut”, “Gül yaylıq”, “Nəlbəkigül”, “Muncuq” və “Zərməxmər” xalçaları daxildir. Qarabağın xüsusilə qədim tarixə malik Bərdənin xalça sənəti XVIII əsrin ikinci yarısından etibarən Şuşa şəhərində mərkəzləşmiş, burada daha geniş miqyasda inkişaf etməyə başlamışdır. Buna görə də sənətşünaslar Qarabağ xalçalarının əksəriyyətini Şuşaya aid edirlər.

Cəbrayıl qrupu

Bura – “Xanlıq”, “Qaraqoyunlu”, “Qubadlı”, “Kürd”, “Qasımuşağı”, “Bəhmənli”, “Muğan”, “Talış” xalçaları, həmçinin xovsuz xalçlar, kilimlər daxildir.

“Təbriz” tipli xalçalar

Təbriz xalçalarının və xalça məmulatlarının hazırlanması üçün xammal rolunda yun, ipək, pambıq və kətan çıxış edir. Təbriz sənətkarları öz xalçalarında rəngli metallardan da istifadə edirdilər. XV - XVII əsrlərdə ipəkdən, qızıl və gümüş saplardan əyrilmiş iplikdən toxunan Təbriz xalçaları dünya muzeylərində saxlanır. Orta əsrlərdə Təbriz sırf ipəkdən toxunan, relyef işləmələrlə toxunan xalçaların, ikitərəfli və daha mürəkkəb toxunuşlu, orijinal xüsusiyyətləri olan xalçaların istehsal mərkəzi idi.Təbriz xalçaları müxtəlif formatda, müxtəlif ölçüdə və sıxlıqda olur - ən kiçik xalçalardan (30x30sm) ən böyük xalılara (60x70metr) qədər. Bəzən 100 metrlik xalılara da rast gəlmək olar. İlmələrin sıxlığı: hər kvadrat desimetrdə 25x25 ilmədən 100x100 ilməyə qədər yerləşir (hər bir kvadrat metrdə 60000 ilmədən 100000 ilməyə qədər). Xovun hündürlüyü də müxtəlif olur - 1-15mm.

Təbriz tipli xalçalar iki qrupa bölünür.

Təbriz qrupu

• Bu qrupa Təbriz, Görevən, Heris, Baxşayış, Ləçəkturunc, Əfşan, Ağaclı, Qərəcə, Ovçuluq, Dördfəsil – kimi ərazilərdə toxunan xalçalar aid edilir.

Ərdəbil qrupu

• Mir, Açma-yumma, Şeyx-Səfi, Ərdəbil, Şahabbası, Sarabi və Zəncan ərazilərində toxunan xalçalar aid edirlir.

Əsl əl işi xalçanın toxunması və ərsəyə gəlməsi üçün bəzən toxuculara aylarla vaxt lazımdır.

Xalçanın toxunmasına mərhələlərlə hazırlıq görülür. İlk olaraq xammal yəni ip hazırlanır: yunun qırxılması, pıtraq və digər bitki mənşəli qarışıqlardan təmizlənməsi, daranması, əyrilməsi və boyanması.

• Qədimdən  qırxımdan öncə qoyunların çayda yuyulması onların yunlarının qırxım öncəsi təmizlənməsi məqsədilə həyata keçirilirdi. Bəzi bölgələrdə isə qoyunlar köç yolunu gəldikdən sonra xüsusi hazırlanan vannaya salınıb çimizdirilirdi. Bu çimizdirmə zamanı köç yolunda heyvana yığılan bit-birə və gənə tamamilə təmizlənir. Yun qırxımı adətən yazda (aprel-iyul) və payızda (avqustun sonu-sentyabrın əvvəlləri) aparılır. Beləliklə, yaz qırxımı qışlaqda başlanır və dağlarda yaylaqda tamamlanır, payız qırxımı isə bütünlüklə yaylaqda aparılır. Keyfiyyətli yun ipliyin hazırlanması üçün əsasən yaz qırxımının uzun lifli, zərif yunundan istifadə edilir.

• Növbəti mərhələdə təmizlənmiş və daranmış yundan cəhrədə ip əyrilir. Müasir dövrümüzdə istehsalın kütləvililiyini nəzərə alaraq, xalça istehsalı üçün zəruri olan yun və pambıq ipliklərin böyük həcmdə istehsalı məqsədilə əyirici-boyaq fabrikləri yaradılmışdır.
•  İplərin boyanmasında bitki mənşəli boyaqlarla yanaşı, heyvan və mineral mənşəli təbii boyaqlardan da istifadə olunur. İplər xüsusi boyaq  qazanlarında rənglənir. Xalçaların kütləvi istehsalı üçün kimyəvi tərkibli boyaqlardan da geniş istifadə edilir.
• Yalnız müxtəlif rənglərdə boyanmış ipliklər hazır olduqdan sonra hər hansı bir çeşni (naxışların texniki rəsmləri) üzrə uzun sürən toxuma prosesinə başlanılır.